میزبانی المپیک سرمایه گذاری زیان‌ده است

سرویس بین الملل فردا: زمانی که ریو در سال ۲۰۰۹ برنده میزبانی المپیک ۲۰۱۶ شد دولت برزیل هزینه این میزبانی را ۳ میلیارد دلار برآورد کرد. اما تا زمان شروع المپیک امسال، ۴.۶ میلیارد دلار هزینه شده بود که حدود ۵۰٪ بیشتر از این بودجه است و هزینه احتمالی تا پایان بازی‌ها بیشتر هم خواهد شد. 

اما این رقم می‌توانست خیلی بدتر باشد، بودجه المپیک زمستانی ۲۰۱۴ به ۲۸۹ درصد بودجه پیش بینی شده رسید. المپیک زمستانی ۱۹۸۰ در نیویورک به ۳۲۴ درصد بودجه رسید و المپیک ۱۹۷۶ در مونترال به رقم باورنکردنی ۷۲۰ درصد رسید که این شهر سه دهه مشغول بازپرداخت وام‌های هزینه شده بود. البته میانگین مبلغ هزینه شده برای بازی‌های تابستانی ۱۷۶ درصد و برای بازی‌های زمستانی ۱۴۲ درصد بیشتر از بودجه پیش بینی شده است و مبلغ هزینه شده در ریو تا کنون کمتر از میانگین تاریخی است.

به عبارتی دیگر بازی‌های مدرن المپیک بسیار پرخرج هستند؛ بسیار بیشتر از برآوردی که شهرها اعلام می‌کنند. تمام بازی‌های المپیک بعد از المپیک رم در ۱۹۶۰ هزینه بیشتر از انتظار داشته‌اند. با مقایسه این هزینه‌ها با هزینه‌های عظیمی مانند پل‌ها، سدها، بزرگراه‌ها، خطوط راه آهن و دیگر پروژه‌های عظیم فناوری اطلاعات می‌بینیم که درصد هزینه تمام شده کمتر از درصد هزینه بازی‌های المپیک است؛ ۲۰ درصد برای پروژه‌های جاده‌ای،‌ ۳۴ درصد برای پروژه‌های پل و تونل، ۳۶ درصد برای پروژه‌های انرژی، ۴۵ درصد برای پروژه‌های راه آهن، ۹۰ درصد برای سدها و ۱۰۷ درصد بیشتر برای پروژه‌های فناوری اطلاعات. شهری که تصمیم می‌گیرد بازی‌های المپیک را میزبانی کند یکی از خطرناک‌ترین و هزینه‌برترین ابرپروژه‌ها را تقبل می‌کند. 

اما چرا با وجود برگزاری المپیک در طول تاریخ، برآورد دولت‌ها و کمیته‌های گرداننده انقدر اشتباه است؟ قسمتی از مشکل به روند ورود به رقابت برای میزبانی المپیک برمی‌گردد. یک مورخ المپیک پیش‌بینی می‌کند هزینه‌های بازی‌های ریو احتمالا به ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد که حدود ۲ هزار برابر هزینه برگزاری اولین المپیک در آتن در ۱۸۹۶ است. البته بیشتر هزینه‌های اضافه شده به خاطر گسترش بازی‌ها و رویدادها، بازیکن‌ها، کارکنان و تماشاچیان است اما پروژه‌های چشم گیر و رقابتی نیز قسمتی از هزینه‌ها هستند. معماری‌های حیرت آور و ضرب العجل‌های کوتاه باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود که در پیش‌بینی نیامده است. این مورخ می‌گوید اگر شهرها می‌دانستند که هزینه‌ها چقدر خواهد شد به هیچ وجه داوطلب میزبانی نمی‌شدند. به عبارتی برای برنده شدن میزبانی،‌ کمیته گرداننده تحت فشار است تا بودجه کمی را پیشنهاد دهد و اگر پیش بینی واقع گرایانه از ابتدا اعلام شود، تعداد داوطلب‌ها به این گستردگی نخواهد بود.

به طور مثال زمانی که لندن در سال ۲۰۰۰ برای بازی‌های تابستانی در ۲۰۱۲ آماده می‌شد، گردانندگان برای ۲.۳ میلیارد پوند هزینه آماده می‌شدند در صورتی که هزینه تمام شده ۱۱ میلیارد پوند شد. 

شهرهای داوطلب میزبانی امروزه به المپیک خوش بین نیستند. در سال ۲۰۱۴،‌ استکهلم، لووف، کراکو و اسلو درخواست میزبانی بازی‌های زمستانی ۲۰۲۲ را لغو کرده و دلیل اصلی آن را هزینه‌های زیاد اعلام کردند. به همین دلیل کمیته المپیک مجبور شد تا قوانین را آسان‌تر بگیرد و علی رغم برف کم در کوه‌های اطراف پکن،‌ المپیک دوباره به این شهر رسید. 

ظاهرا ریو هم به میانگین هزینه‌های اضافی نزدیک خواهد شد اما تحقیقات نشان می‌دهد هزینه کردن ۳ میلیارد دلار در جاده‌ها و پل‌ها (که احتمالا ۳.۶ تا ۴ میلیارد دلار هزینه می‌شد) بهتر از میزبانی المپیک است (که حداقل ۴.۶ میلیارد دلار خواهد بود).

در بدترین حالت، بازگشت سرمایه گذاری خیلی بیشتر است. ابرپروژه‌هایی مانند پل‌ها، سدها و راه آهن مزایای اقتصادی بسیار طولانی‌تر از چند هفته دارند که المپیک از آن استفاده می‌کند. شهرهای میزبان معمولا سود پیش بینی شده را نیز دریافت نمی‌کنند. به طول مثال در المپیک ۲۰۱۲ لندن ۳.۵ میلیارد دلار سود داشت در صورتی که این میزبانی ۸ میلیارد دلار هزینه داشته است و غالبا این شهرها بعد از المپیک با کوهی از بدهی و زیرساخت بلااستفاده باقی می‌مانند. تحقیقات بارها نشان داده که در اکثر موارد المپیک برای شهرها به ویژه در شهرهای در حال توسعه از لحاظ اقتصادی به ضررشان بوده است.

یکی از مشکلات دیگر برگزاری المپیک ارزش نرخ کشورها در برابر دلار است. زمانی که کشورها داوطلب میزبانی المپیک می‌شوند نمی‌توانند شرایط سیاسی و اقتصادی زمان برگزاری را پیش بینی کنند. به همین دلیل برزیل در زمان برگزاری بازی‌ها با محاکمه شدن رئیس جمهور و بدترین بحران اقتصادی خود از دهه ۳۰ میلادی دست و پنجه نرم می‌کند. هر چند المپیک این مشکلات را برای برزیل به وجود نیاورده اما یک بار چند میلیارد دلاری برای کشوری است که برای هزینه‌های اولیه خود نیز مشکل دارد.

منبع:‌ fivethirtyeight.com